Debata: Polityka Rosji wobec Afryki w XXI wieku

Katedra Studiów Regionalnych i Globalnych

na Wydziale Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW

oraz

Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego,

Polskie Towarzystwo Afrykanistyczne,

Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu,

Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ

zapraszają na debatę online w ramach cyklu „Afryka na Koszykowej”

POLITYKA ROSJI WOBEC AFRYKI W XXI WIEKU 

debata odbędzie się w formule on-line

27 kwietnia (środa) br. w godz. 18.30 – 20.30

Link do debaty:

https://tinyurl.com/2ays8v4p

• dr Michał Lipa, moderator debaty – doktor nauk społecznych w zakresie nauki o polityce; asystent w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jest politologiem oraz kulturoznawcą specjalizującym się w badaniach nad procesami politycznymi i gospodarczymi w regionie arabskiego Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Uczestnik badań terenowych w Egipcie, Tunezji i Algierii. Naukowo zajmuje się badaniem egipskiego systemu politycznego oraz problematyką transformacji politycznych w państwach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Interesuje się teoriami autorytaryzmu i demokratyzacji, ekonomią polityczną, jak również wpływem czynników ekonomicznych, międzynarodowych i kulturowych na przemiany polityczne w państwach arabskich.
• dr hab. Wiesław Lizak, doktor habilitowany w zakresie nauk o polityce (2013), pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW, w latach 1999-2002 zastępca dyrektora Instytutu Stosunków Międzynarodowych; w latach 2001-2009 członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Afrykanistycznego, a od 2009 r. Komisji Rewizyjnej PTAfr.; Członek Rady Naukowej Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych, członek Rady Programowej Instytutu Nowej Europy. Autor ponad 100 publikacji, uczestnik wielu konferencji naukowych.
• dr hab. Bara NDiaye, jest pracownikiem Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych na Wydziale Humanistycznym UWM, autorem artykułów oraz monografii z zakresu dziennikarstwa i stosunków francusko-afrykańskich. W 2004 zainicjował coroczne konferencje naukowe Dni Afryki w Olsztynie, którym towarzyszą wydarzenia kulturalne, wystawy i koncerty.
• dr hab. Maciej Raś, doktor habilitowany nauk społecznych w dyscyplinie nauki o polityce (2019); doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce (2003). Prodziekan ds. studenckich WNPiSM (Kierownik Jednostki Dydaktycznej). Pracownik naukowo-dydaktyczny Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego; wcześniej m.in.: Pełnomocnik Dziekana Wydziału ds. doktorantów zagranicznych (w latach 2013–2020), Kierownik Studium Bezpieczeństwa Narodowego UW (2008–2014) Kierownik Podyplomowych Studiów Marketingu Kultury UW (2006–2014) oraz koordynator współpracy ISM UW z uczelniami rosyjskimi. Wykładał na uniwersytetach za granicą (m.in. w Rosji i ChRL) oraz wygłaszał referaty m.in. w Baltimore, Bonn, Frankfurcie nad Menem, Heidelbergu, Kaliningradzie, Odessie, Petersburgu, San Francisco i Sofii.
• dr Jędrzej Czerep, jest analitykiem w PISM ds. Afryki Subsaharyjskiej w programie Bliski Wschód i Afryka. Doktor nauk politycznych (Instytut Nauk Politycznych UKSW). Współpracował m.in. z think-tankami (Fundacja im. K. Pułaskiego, Royal United Services Institute), organizacjami międzynarodowymi (Rada Europy), mediami (Al-Jazeera, The Guardian), administracją (Urząd ds. Cudzoziemców, Straż Graniczna). Wykładowca Collegium Civitas. Prowadził badania m.in. w Sudanie Południowym (2011), Nigerii (2015), Tanzanii (2018), Sudanie (2019)

 ***

Polityka Rosji wobec Afryki w XXI wieku

Działania wojskowe Rosji w minionej dekadzie na terytorium Syrii oraz przeciwko Ukrainie jednoznacznie przypomniały o globalnych aspiracjach mocarstwowych tego państwa. Jako spadkobierca potęgi ZSRR współczesna Rosja podjęła działania by odbudować sieć wpływów i kontaktów, które w przeszłości dawały Moskwie status supermocarstwa w dwubiegunowym świecie. Po okresie kryzysu spowodowanego załamaniem się systemu realnego socjalizmu i rozpadzie Związku Radzieckiego aktywność dyplomatyczna, gospodarcza i wojskowa została ponownie ukierunkowana na odbudowę międzynarodowej sieci kontaktów, pozwalających na aktywność gwarantującą Rosji traktowanie jej jako istotnego aktora w kształtowaniu współczesnego systemu międzynarodowego.

Jednym z regionów świata, gdzie aktywność ZSRR była szczególnie duża, jest Afryka. Począwszy od kryzysu kongijskiego z lat 60., poprzez wspieranie lewicowych rządów w państwach sojuszniczych, aż po pomoc militarną w trakcie wojen domowych w Angoli czy Etiopii, władze komunistycznego mocarstwa budowały sieć sojuszów, wciągając Afrykę w zimnowojenną rywalizację mocarstw. Współczesna Rosja próbuje nawiązywać do tamtej epoki, wykorzystując istniejące w Afryce kryzysy i konflikty, i obiecując wsparcie dla procesów stabilizacyjnych, tam gdzie sytuacja zagraża bezpieczeństwu. Co charakterystyczne dla obecnego etapu aktywności Rosji w Afryce, to wykorzystywanie nieformalnych struktur wojskowych do manifestowania swojej obecności. W wielu krajach regionu pojawiły się odziały z tzw. Grupy Wagnera. Oficjalnie są one przedstawiane jako prywatne przedsięwzięcie najemników zatrudnionych do realizacji konkretnych celów militarnych na kontynencie. Jednak wielu analityków oraz przedstawicieli państw i instytucji zachodnich (Unia Europejska) wskazuje, że w rzeczywistości są to zbrojne oddziały mające powiązania ze służbami specjalnymi Rosji i w istocie realizującymi cele państwa rosyjskiego. Pod przykrywką tego rodzaju działań przygotowywany jest grunt do (od)budowy powiązań Rosji z państwami afrykańskimi. W tym kontekście należy wskazać takie państwa regionu, jak Libia (wsparcie dla Libijskiej Armii Narodowej kierowanej przez Halifę Chaftara), Republika Środkowoafrykańska i Mali (w obu krajach bojownicy z Grupy Wagnera zostali zatrudnieni do działań wspierających władze w walkach z opozycją zbrojną, Mozambik (wzmocnienie siły bojowej armii tego kraju walczącej z rebeliantami w Cabo Delgado) i in. Jednocześnie odbudowywane są oficjalne kanały współpracy międzynarodowej np. z Egiptem, Madagaskarem, Sudanem), a towarem, który cieszy się od lat zainteresowaniem odbiorców w Afryce jest rosyjska broń. Oficjalne doniesienia wskazywały także na zaawansowaną współpracę Rosji z Sudanem z zamiarem wybudowania bazy wojskowej na wybrzeżu Morza Czerwonego. O istnieniu pewnych postaw sprzyjających Rosji w Afryce świadczy fakt, że w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ przy głosowaniu rezolucji potępiającej agresję tego państwa na Ukrainie aż 16 państw z regionu wstrzymało się od głosu (w tym RPA i Algieria), a 1 zagłosowało przeciwko rezolucji (Erytrea).

Czy Rosja jest w stanie prowadzić aktywną politykę w Afryce wykorzystując niezadowolenie części tamtejszych społeczeństw z dotychczasowych doświadczeń związanych z obecnością mocarstw zachodnich (np. Francji w Afryce Zachodniej)? Czy wojna w Ukrainie zmieni postrzeganie Rosji, a tym samym gotowość do jej traktowania jako alternatywnego punktu odniesienia w kształtowaniu lokalnych strategii bezpieczeństwa? Czy Rosja ma szanse stać się – podobnie jak to było w okresie zimnej wojny – istotnym aktorem w regionalnym systemie międzynarodowym, zwłaszcza jeśli uwzględnimy ogromną obecność gospodarczą ChRL w Afryce? O tym wszystkim chcielibyśmy podyskutować w ramach naszego kolejnego spotkania w cyklu „Afryka na Koszykowej”.

Nagranie transmitowane będzie na stronie internetowej Biblioteki: www.koszykowa.pl , będzie również dostępne na kanale YouTube Biblioteki.

Zapraszamy!