„Never Forget Srebrenica. 30 Years of Seeking Truth, Justice, and Remembrance” – relacja z wydarzenia

Relacja z konferencji międzynarodowej „Never Forget Srebrenica. 30 Years of Seeking Truth, Justice, and Remembrance”

16–17 października 2025 r. na Uniwersytecie Warszawskim odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Never Forget Srebrenica. 30 Years of Seeking Truth, Justice, and Remembrance”, zorganizowana przez Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych oraz Katedrę im. Tadeusza Mazowieckiego.

Wydarzenie poświęcone było trzydziestej rocznicy ludobójstwa w Srebrenicy – jednej z najtragiczniejszych kart w historii współczesnej Europy – oraz dziedzictwu misji Tadeusza Mazowieckiego, specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. praw człowieka w byłej Jugosławii.

DZIEŃ I – Pamięć, świadectwo, misja Mazowieckiego

Konferencję otworzył prof. Alojzy Nowak, Rektor Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie prof. Katarzyna Kołodziejczyk, Dziekan WNPiSM UW. W imieniu Ministerstwa Spraw Zagranicznych słowo wstępne wygłosił prof. Robert Kupiecki, Podsekretarz Stanu w MSZ, podkreślając znaczenie obrony prawdy historycznej i odpowiedzialności międzynarodowej.

W pierwszym panelu, zatytułowanym „Bearing Witness: Tadeusz Mazowiecki’s Mission as the UN Special Rapporteur in Bosnia and Herzegovina”, udział wzięli: Edina Bećirević, Konstanty Gebert, Manfred Nowak oraz Roman Wieruszewski.
Dyskusję moderowała Agnieszka Bieńczyk-Missala.

Paneliści przypomnieli moralną odwagę i bezkompromisowość Mazowieckiego, który jako pierwszy przedstawiciel społeczności międzynarodowej nazwał zbrodnie w Bośni po imieniu i zrezygnował z funkcji w geście sprzeciwu wobec bezczynności świata.

Następnie zaprezentowano książkę „Tadeusz Mazowiecki. Writings and Documents. Reports from Yugoslavia 1992–1995”, o której opowiedzieli Wojciech Mazowiecki i prof. Jacek Wojnicki.

DZIEŃ II – Prawda, sprawiedliwość i pojednanie

Drugi dzień konferencji otworzył prof. Manfred Nowak wystąpieniem pt. “Missing Persons in the Former Yugoslavia: A Joint UN Mandate with Tadeusz Mazowiecki”. W swoim wystąpieniu podkreślił, że mimo upływu trzech dekad wiele rodzin wciąż czeka na wiadomości o losach swoich bliskich.

Kolejny panel – „Preventing Genocide: Where Are We 30 Years After Srebrenica?” – moderowany przez Romana Kuźniara, dotyczył współczesnych mechanizmów zapobiegania ludobójstwom i odpowiedzialność wspólnoty międzynarodowej. Panelistami byli: prof. Patrycja Grzebyk, Florence Hartmann, Edward Joseph oraz Amina Sejfić.

Następnie odbył panel pt. „Healing Wounds: Navigating Reconciliation in the Aftermath of Genocide” z udziałem Denisa Džidicia, Tatjany Đorđević, Evy Klonowski i Małgorzaty Wosińskiej. Moderująca Paulina Wankiewicz poprowadziła poruszającą dyskusję o trudnej drodze do pojednania i odbudowy wspólnot po traumie wojny.

Popołudnie wypełniła rozmowa prof. Patrycji Grzebyk z Florence Hartmann – byłą rzeczniczką Międzynarodowego Trybunału ds. Zbrodni w byłej Jugosławii – poświęcona przyszłości międzynarodowego prawa karnego.

Wspólnie z Fundacją Ogrodu Sprawiedliwych zorganizowano panel „Genocide and the Power of One: Individual Responses to Genocide”, w którym udział wzięli Joshua Evangelista, Konstanty Gebert i Józef Wancer. Dyskusję moderowała Agnieszka Laskowska.

Konferencję zakończył pokaz filmu „Zemlja – The Land That Remembers”, w reżyserii Tatjany Đorđević i Joshuy Evangelisty, ukazującego pamięć i traumę mieszkańców Srebrenicy trzy dekady po tragedii.